Film „Zielona Granica” – moja recenzja

W minioną sobotę postanowiłem wybrać się do kina na film „Zielona Granica” Agnieszki Holland i opisać go tutaj, aby inni nie mieli potrzeby go oglądać. Za bilet nie zapłaciłem, bo po prostu pożyczyłem kartę abonamentową od kolegi. Specjalnie poszedłem w najbardziej „obleganym” czasie (sobota wieczór, dzień po premierze) do najmodniejszego kina w województwie (Silesia City Center), aby zobaczyć przy okazji jaka będzie frekwencja. W samym kinie były tłumy, ale prawie wszyscy szli na coś innego, bo na „Zielonej Granicy” na sali było może z 15 osób (z czego 5 wyszło w trakcie seansu), co przekłada się na jakieś 10% zajętych foteli. Co ciekawe- według danych dystrybutora film ustanowił tegoroczny rekord z weekendowym wynikiem 137 tysięcy widzów, co według mnie jest lekko podejrzane (tzn. nie tyle ten wynik, bo on jest dosyć kiepski, tylko to, że żaden inny film nie miał w tym roku więcej, skoro w przeszłości paradokumenty Vegi czy walentynkowe gnioty z Karolakiem miały ponad milion). Film już przed premierą stał się głównym bohaterem w mediach (tradycyjnych, internetowych i społecznościowych), polaryzując Polaków politycznie. Krytycy mówili, że to paszkwil na Polaków i straż graniczną, a sympatycy odpierali, że „jeżeli nie widziałeś to morda w kubeł”. W niniejszym tekście bardzo dokładnie opiszę fabułę „Zielonej granicy” oraz dodam kilka swoich spostrzeżeń.

---

Przed premierą „Zielonej granicy”

Na portalu filmweb przed premierą ocena wyniosła nawet 1.7/10, potem wzrosła do 2/10, więc zaniepokojona administracja stwierdziła, że do dnia premiery zablokują możliwość oceny i usuną ze strony wyniki dotychczasowego głosowania. Oczywiście oceny krytyków (bardzo wysokie) cały czas tam były.

Sympatycy filmu (którzy zresztą sami też go nie widzieli) wyśmiewali się z ludzi, którzy go krytykują bez oglądania. Pewnie te same osoby codziennie krytykują nazizm, a nie czytali nawet „Mein Kampf” i nie widzieli filmów Goebbelsa.

„Zielona Granica” na dzień dobry otrzymała nagrodę specjalną festiwalu w Wenecji. Po seansie zebrał on 15-minutową (!!!) owację, co zawstydziłoby pewnie nawet ukrytego patrona rodziny Holland, czyli pewnego wąsacza z Gruzji, lubującego się w długich sesjach oklaskowych dla samego siebie. Jak potem mówiła pani reżyser– dziennikarze z całego świata po filmie siadali na schodach i płakali (czyli najpierw przez kwadrans bili brawo z uśmiechami na twarzy, a potem siadali i płakali).

Nie wiadomo, gdzie w końcu kręcony był ten film. Media podawały, że było to w lesie bardzo blisko Warszawy (zamontowano tam z tej okazji kawałek ogrodzenia takiego samego, jak na granicy). Tymczasem w samym filmie jest napisane, że kręcony był on na Podlasiu.

Ciekawe jest finansowanie samego filmu. 300 tysięcy złotych dał samorząd Warszawy. 380 tysięcy euro wyłożyła Rada Europy, inna organizacja unijna dorzuciła 100.000 euro. Kolejne 140.000 euro przeznaczyła organizacja filmowa, podlegająca pod rząd francuski. Niewiadomą kwotę dodał ZDF/ARTE czyli niemiecka telewizja państwowa (są wymienieni w podziękowaniach na filmie). Polski rząd centralny i organizacje mu podległe nie dały oficjalnie nic, ale 4 miliony koron (około 750.000zł) wyłożył instytut filmowy z Czech. Wygląda to na „transakcję wiązaną”, gdyż PISF (Polski Instytut Sztuki Filmowej) ma hojną kwotą dofinansować film o czeskim pisarzu, Franzu Kafce, kręcony przez… Agnieszkę Holland. Zatem Czesi dali kasę na „Zieloną Granicę”, a Polacy odwdzięczą się im, dofinansują film o ich narodowym pisarzu (w obu przypadkach reżyseruje Agnieszka Holland). Szkoda, że PISF tak ochoczo nie wykłada pieniędzy na filmy o naszych własnych pisarzach, wszak nie ma żadnego porządnego filmu ani o Sienkiewiczu, ani o Mickiewiczu, ani o Słowackim, ani o żadnym innym.

Na dzień przed polską premiera kinową rząd PiS się obudził i postanowił, że każda projekcja ma być poprzedzona jakimś spotem ostrzegawczym. Kina to zalecenie (rozkaz?) olały, a rząd był wobec tego bezradny. „Krwawy reżim” zaproponował więc kinom, że skoro nie chcą tego puścić, to wykupi spot emitowany jako zwykła reklama komercyjna przed filmem. Większość im odmówiła, ot „wszechwładza Kaczyńskiego” w praktyce. Rozbawiła mnie historia Gazety Wyborczej i Gazety.pl, która z dumą „uzyskała” oświadczenie sieci kinowej Helios o odmowie wyświetlenia spotu przed filmem. Helios i Gazeta to jedna i ta sama firma (Agora), więc w praktyce pewnie wyglądało to tak, że pani Irenka zeszła piętro niżej do pani Halinki spytać, czy będą wyświetlać spot przed filmem, a na koniec stażysta pan Areczek rozpisał utrzymane w ostrym tonie oświadczenie, które umieszczono w czerwonej ramce na głównej stronie portalu (oczywiście 'czerscy’ powyłączali komentarze pod prawie wszystkimi swoimi artykułami na temat tego filmu). Według mnie, PiSowski spot przed filmem byłby niepotrzebny, ale na pewno przydałaby się krótka notka typu: „ukazane wydarzenia są fikcyjne i nigdy nie miały miejsca, a wszelka zbieżność do prawdziwych wydarzeń jest przypadkowa„, bo tej ważnej informacji oczywiście w samym filmie nie podano, a niezorientowany widz może tak pomyśleć, wszak zgadza się czas, miejsce, sytuacja oraz zaangażowane organizacje (np. straż graniczna czy 'Grupa Granica’). Film jest czarno biały, utrzymany w klimacie dokumentu, ponadto osoby sympatyzujące z „dziełem” wypowiadają się tak, jakby on był oparty na faktach autentycznych (dopiero dociśnięci mówią cichutko, że przecież to fikcja). Podejrzewam, że wśród osób zainteresowanych filmem jest dosyć duże grono osób, które nie zdaje sobie sprawy, że jego fabuła została wyciągnięta ze 'starozakonnej’ dupy.

---

Fabuła filmu (jeden wielki spoiler):

Jesień 2021 roku, film zaczyna się w samolocie pasażerskim, który leci (nie wiadomo skąd) na Białoruś. Pierwsze kilkadziesiąt minut „arcydzieła” jest bez udziału Polaków, a dialogi są po arabsku i białorusku, z napisami. Pasażerami samolotu są „uchodźcy”, prawie same kobiety i dzieci. Tam poznajemy rodzinę z Syrii (dziadek, ojciec, żona i dwójka dzieci) oraz kobietę z Afganistanu. Syryjczycy mówią, że w ich kraju obecnie jest wojna, ale nie wiadomo z kim? Jedyna wojna, którą prowadziła Syria w ostatnich latach to ta, w której napadł ich Izrael (ale mówienie o tym głośno jest bardzo niepoprawne, zwłaszcza, gdy film reżyseruje osoba z takim, a nie innym pochodzeniem). W samolocie z niewiadomych przyczyn panuje szampańska atmosfera, jakby pasażerowie nie zdawali sobie sprawy, że planują za chwilę zrobić coś nielegalnego i ryzykownego.

Po wylądowaniu bohaterowie szybko obok lotniska znajdują autobusik typu marszrutka, wiozący ich na granicę polsko-białoruską (nie na przejście graniczne, tylko w środku lasu). Syryjczycy planują niepostrzeżenie dostać się do Szwecji, a po polskiej stronie granicy czeka na nich kurier (w całym filmie ani razu nie pada słowo „przemytnik”). Pani z Afganistanu chce dotrzeć do Polski i tam złożyć wniosek o azyl. Z niewiadomych przyczyn (pomimo wykreowania jej na inteligentną i „ogarniętą”) nie jedzie na przejście graniczne, tylko w las (z wielu dostępnych opcji wybrała akurat tą najgłupszą i najbardziej ryzykowną). Dla podgrzania nadchodzącej „atmosfery grozy” kierowca busa nie sprzedaje pasażerom biletów od razu na lotnisku (ci tez się biletem, ani jego ceną niespecjalnie interesują), tylko dopiero na granicy, 30 sekund przed wysiadką gwałtownie krzyczy że dawać 300 euro i wynocha z wozu. A jakby nie mieli pieniędzy, to co wtedy? „Dynamiczna” scena kończy się tym, że za wszystkich Płaci Afganka (Syryjczycy są wielce zdziwieni, że trzeba płacić za autobus). Najlepsze, że ona znalazła się w pojeździe „na doczepkę”, w ostatniej chwili, co uratowało busiarza od „pustego przelotu”, bo Syryjczycy nie mieli kasy.

Przy granicy bohaterowie docierają do niewielkiego obozowiska, nadzorowanego przez białoruskich pograniczników, którzy są bardzo nieuprzejmi (chyba nawet gorsi, niż ich polscy odpowiednicy, których poznamy za chwilę). Tu wkrada się kolejna nieścisłość. Białorusinom wszak (w realnym życiu) zależało na tym, aby „uchodźcy” przeszli przez granicę i Polacy ich nie złapali, bo wtedy mieli problem z głowy i takie też były instrukcje Łukaszenki/Putina. „Uchodźcy” dostawali od Białorusinów instrukcje, mapki terenu i krótkie szkolenie, co mają robić po polskiej stronie, a nade wszystko „uchodźcy” odpowiednio wcześniej byli poinformowani, kiedy konkretnie wraz z Białorusinami spróbują przechytrzyć polskich pograniczników. Tymczasem w filmie Białorusini robią wszystko, aby cały proceder przerzutu granicznego był jak najbardziej chaotyczny i nieprofesjonalny, tak jakby im zależało, żeby „uchodźcy” za chwilę wrócili do nich z powrotem. Decyzja o szturmie na granicę jest spontaniczna. „Uchodźcy” sobie piknikują i dziwią się, że nie ma dla nich czerwonego dywanu i drinków z palemką. Frakcja syryjska próbuje się skontaktować z ich znajomym Wasanem, który czeka na nich po polskiej stronie, ale mają problemy z zasięgiem i bateriami w telefonach. Nagle Białorusini (robiąc przy tym hałas na pół Puszczy Białowieskiej) decydują, że właśnie teraz (nie za 1 minutę, tylko właśnie w tej chwili, gdy imigranci mają wszystkie czemodany porozpakowywane) jest moment ataku na granicę. Na filmie nie ma jeszcze tego „PiSowskiego” ogrodzenia granicznego, jedynie metalowa siatka, poprzewlekana drutem 'concertiną’. Gdyby na filmie był już ten nowy płot, to mocno utrudniłoby jego nakręcenie, bo nie wiadomo, jak kobiety, dzieci i starcy (czyli 90% „uchodźców” z filmu, pozostałe 10% jest w filmie tylko po to, żeby ze smutną miną dostać w ryj od straży granicznej) miałyby by go pokonać, a płot według polityków, z którymi sympatyzuje Agnieszka Holland jest nieskuteczny i niepotrzebny. Dlatego też akcja filmu dzieje się w 2021 roku, gdy ogrodzenia jeszcze nie było. Zatem Białorusini w biały dzień, hałasując na całą okolicę siłą nakazują „uchodźcom” w najmniej odpowiednim momencie przeczołgać się pod ogrodzeniem. „Uchodźcy” przedostają się do Polski i idą przez las (swoją drogą nie wiadomo skąd się tam wziął las, wszak według sympatyków Holland PiS wyciął w pień całą Puszczę już za pierwszej swojej kadencji).

Po dłuższym marszu (chyba nawet kilkudniowym) robią sobie przerwę, nie mają też żywności ani wody. Afganka postanawia wyjść z lasu w poszukiwaniu zaopatrzenia. Teraz czeka nas pierwsze spotkanie ze „zwykłym” i „reprezentatywnym” Polakiem- jest jak u Hitchcocka: najpierw szumowina, a potem coraz gorzej. Afganka na polu spotyka rolnika w traktorze i prosi go o artykuły spożywcze, chce mu nawet zapłacić. Ten daje jej za darmo butelkę wody i 2 jabłka. Coś tu śmierdzi, Polak i taki bezinteresowny gest? Okazuje się, że chciał on w ten sposób uśpić czujność „uchodźczyni” (nie wiem czy ten cudzysłów jest zasadny, bo ona niby chciała azylu w Polsce, ale sposób w jaki pokonała granicę jednak zasługuje na ten cudzysłów). Rolnik po chwili wyciąga telefon i dzwoni po straż graniczną. Afganka orientuje się w sytuacji i ucieka, a ten (drąc ryja) ją goni w gumofilcach po błotnistym polu (tak samo, jak według środowiska pani Hollandowej Polacy ganiali Żydów w czasie okupacji nazistów z Marsa). Afganka wprawdzie ucieka „szmalcownikowi”, ale po chwili zaalarmowana straż graniczna znajduje całą grupę i ładuje ich do ciężarówki marki Star (w której jest więcej złapanych wcześniej „uchodźców”). Jak wygląda pierwszy kontakt widza z polską strażą graniczną? Otóż do jednego ze strażników dzwoni żona, a od do niej: „Ciapaków wiozę! Jebie od nich tak, że wytrzymać nie można!„. Ciężarówka jedzie na granicę z Białorusią celem nielegalnego wypchnięcia „uchodźców” na drugą stronę. Część z „uchodźców” (w tym Afganka) krzyczy, że chcą złożyć wnioski o azyl w Polsce (nie wiadomo, czemu nie spróbowali na przejściu granicznym i niestety nie dowiemy się tego nigdy). Strażnicy nie chcą słuchać i przerzucają siłą „uchodźców” pod ogrodzeniem, na białoruską stronę. Jeden z pograniczników robi „typowo polski” dowcip, czyli daje się spragnionemu „uchodźcy” napić z termosu, w którym jest jakiś żrący płyn lub potłuczone szkło. „Uchodźca” po wypiciu wymiotuje krwią i chyba umiera (scena jest dosyć dynamiczna, więc nie jestem pewny, co się z nim stało, bo więcej go nie pokazali). Najstarszego Syryjczyka na pożegnanie z Polską w nogę gryzie pies straży granicznej.

„Uchodźcy” są więc z powrotem na Białorusi. Gdybym był na ich miejscu to po doświadczeniach z pierwszego razu raczej unikałbym białoruskich służb granicznych i próbowałbym wrócić do Polski na własną rękę. „Uchodźcy” jednak tego nie robią i znowu są w większym obozowisku pod nadzorem Białorusinów. Mają duże problemy z wodą pitną- po białoruskiej stronie butelka kosztuje 50 euro, a po polskiej muszą pić wodę z gałęzi drzew (przydałby się legendarny Ibrahim, który wie, gdzie jest tajemna rzeka, o której nie wiedzą nawet sami Polacy). Swoją drogą- oni wszyscy tam mają wizy białoruskie (turystyczne, ale jednak), więc na jakiej podstawie Białorusini ich wypychają siłą do Polski? Przecież gdyby tak naprawdę było, to kryzys na tej granicy skończyłby się szybciej, niż zaczął. Poszłaby fama wśród imigrantów i przemytników, że tamtędy się nie da i trzeba próbować inaczej, np. przez Bałkany lub Morze Śródziemne. Reputacja dyplomatyczna Białorusi spadłaby na dno, niżej niż Korea Północna, gdyby świat dowiedział się, że najpierw sprzedają wizy, a potem wypychają siłą z kraju osoby, które są tam legalnie. Działania służb białoruskich pokazanych w filmie są więc kompletnie nielogiczne i nierealne.

Teraz film przenosi nas do Polski, gdzie mamy pokazane „szkolenie motywacyjne” straży granicznej na Podlasiu. Przemawia wyższy rangą oficer (oczywiście rubaszny i antypatyczny), który mówi między innymi: „Trupów ma nie być, a jak będą to też ma ich nie być!„.

W następnej scenie, w karykaturalnym wiejskim sklepie (film trwa już prawie godzinę) w końcu swą obecnością zaszczyca nas Maja Ostaszewska i od razu serwuje nam swój popisowy numer, czyli mimikę smutku połączonego z wąchaniem kupy (jest to reakcja na spotkanie tam pograniczników, którzy zachowują się jak pijane 16-latki z rodzin patologicznych). Wdaje się z nimi nawet w pyskówkę, żeby widz od razu wiedział, że pani Maja to twarda sztuka i nie da sobie w kaszę dmuchać.

Kolejna scena to powrót na Białoruś, gdzie wcześniej poznani bohaterowie (Afganka i rodzina z Syrii) znowu w najmniej odpowiednim momencie zmuszeni są przekroczyć granicę, motywowani darciem ryja i kopniakami od Białorusinów. Po polskiej stronie spotykają obozowisko „aktywistów” z 'Grupy Granica’, którzy ich karmią, dają odzież, lekarstwa i opatrują Syryjczyka, ugryzionego przez psa. Instruują również, że mogą ubiegać się o azyl w Polsce (co nie musi się udać), a jeżeli nie chcą tego robić i wolą uciec dalej na zachód, to muszą się oddalić od obozowiska, bo zaraz będzie tam straż graniczna. Większość przebywających tam osób (z około 20, w tym 2 „bardzo odpowiedzialne” kobiety w zaawansowanej ciąży) chce azylu (znów nie wiadomo, czemu nie spróbowali tego zrobić cywilizowaną ścieżką). Swoją drogą, ci „aktywiści” mieli (w środku lasu) lepsze USG, niż ciężarna żona jednego z pograniczników miała w szpitalu. Wtem! wpada straż graniczna i zatrzymuje wszystkich, poza Afganką, która ucieka w las z Nurem, nieletnim synem Syryjczyków (z niewiadomych przyczyn odłącza się on od reszty rodziny, co jak się później okaże było bardzo złą decyzją). Reszta imigrantów jest z powrotem wywieziona na granicę z Białorusią (ignorowane są ich prośby o azyl) i przepchnięta na drugą stronę. Ciemnoskóra kobieta w ciąży nie ma ani chęci, ani sił na przeczołganie się pod drutami granicznymi, więc dochodzi do spektakularnej sceny przerzucenia jej przez pograniczników (jak worek kartofli) nad niemal 2-metrowym płotem. Nienarodzone dziecko (czy też, według zagorzałych sympatyków filmu- zlepek komórek) oczywiście umiera. Wiemy już zatem, dlaczego „aktywiści” mieli przy sobie przenośne USG- aby widz miał pewność, że to straż graniczna zabiła dziecko, bo chwilę wcześniej ciąża murzynki rozwijała się prawidłowo.

Czarny humor scenarzysty nie opuszcza nas w kolejnej scenie. Okazuje się, że Maja Ostaszewska jest wziętą 'psycholożką’, która przeprowadziła się na Podlasie po tym, jak jej mąż zmarł na koronawirusa. Prowadzi ona wideo-porady psychologiczne, co pozwala jej na dosyć dostatnie życie. Jedną z takich 'sesji terapeutycznych’ mamy przyjemność zobaczyć, co jest zdecydowanie najfajniejszym punktem całego filmu. Pacjentem jest pan Bogdan (Maciej Stuhr), który genialnie odegrał postać zwariowanego KODziarza (aczkolwiek grając samego siebie nie potrzeba wielkiego kunsztu aktorskiego). Pacjent w mocno niecenzuralnym monologu wyraża swoją wściekłość na polski rząd (nazistowski i faszystowski) i przyznaje się, że przez to złamał abstynencję lekową, bo wziął benzo-cośtam (chyba coś mocnego, opartego na opium). Scena ze Stuhrem powinna być pokazywana na studiach psychologicznych jako ciężki przypadek przedawkowania TVN24 i Gazety Wyborczej.

Nagle Ostaszewska słyszy jakieś głosy za oknem. Po wyjściu na zewnątrz orientuje się, że ktoś woła o pomoc. Okazuje się, że to Afganka z Nurem, synem Syryjczyków, którzy właśnie… toną w bagnach (Ostaszewska 100 metrów od domu ma bagna i to takie potężne, ale sam dom się jakoś nie zapada, mimo, że jest mniej więcej na tym samym poziomie). Gdy Ostaszewska dociera na miejsce- „uchodźcy” zanurzeni są po szyję w bagnie. Dzieciak jest już martwy i znika pod wodą (Nur dał nura), a Afganka z Ostaszewską cudem wywlekają się na stały ląd, budząc się w szpitalu. Po niesprecyzowanym okresie czasu, gdy obie kobiety już są w lepszej kondycji dzieją się 2 ważne rzeczy. Ostaszewska (chodząc po szpitalu jako jedyna bez maseczki) po tym traumatycznym przeżyciu podejmuje decyzję, że dołączy do „Grupy Granica” i zaangażuje się w pomoc „uchodźcom” (decyzja jest wzmocniona tym, co zaraz zobaczy). Z kolei po Afgankę przyjeżdżają służby mundurowe, wywlekają siłą ze szpitala (na oczach wszystkich, nie pozwalając nawet zabrać okularów) i wywożą w niewiadome miejsce. Już więcej jej w filmie nie zobaczymy, więc w podtekście wywieźli ją do jakiegoś tajnego obozu śmierci i zgładzili. Ta scena jest nie dość, że obrzydliwa, to jeszcze nielogiczna. Po pierwsze- nic takiego się w Polsce nie stało (byłby to skandal ogólnopolski i pewnie unijny, ale przyciśnięta Holland powie, że to przecież fikcja), a po drugie- gdyby służby chciały tą Afgankę porwać/zabić, to zrobiłyby to przed przewiezieniem do szpitala, gdzie widziało ją mnóstwo ludzi i zostawiła wiele śladów. Sama Afganka (zanim „bestie w mundurach” ją porwały) często mówiła, że jej rodzina pomagała polskim żołnierzom na misji w Afganistanie. Ten dosyć prymitywny zabieg ma na celu wzbudzenie poczucia winy i „kaca moralnego” u Polaków. Film krzyczy do widza: „Patrz, ciemny motłochu i wstydź się! Ona pomagała waszym mundurowym, a wy jej teraz nie chcecie nawet udzielić schronienia, a na koniec ją zabiliście bez powodu!„. Żenua. Pomijam już to, że Afganistan to nie była nasza wojna, a żołnierzy wbrew opinii publicznej wysłali tam prezydent Kwaśniewski i premier Leszek Miller (ze stronnictwa politycznego Agnieszki Holland). Afganistan jest tak zniszczony dlatego, że w pewnym momencie wpadł w łapy ZSRR i potem poszło już z górki, a naszych żołnierzy nie powinno tam w ogóle być.

Maja Ostaszewska kontaktuje się z „Grupą Granica” (przedstawioną w filmie jako nieskazitelna i oddolna organizacja humanitarna, która w ogóle nie współpracuje ani z Putinem, ani z przemytnikami ludzi). Nie dość, że do niej dołącza, to jeszcze organizuje u siebie w domu bazę taktyczno-wypadową (w sumie niezłe miejsce, bo jak wróg będzie chciał zajść od tyłu, to się utopi w bagnach). Poznajemy bliżej trójkę „aktywistów” (których widzieliśmy już wcześniej w lesie), są to lekarz i dwie siostry (jedna „rozsądna”, druga „narwana” i ta druga rola jest nawet całkiem ciekawie zagrana na tle całej reszty, czyli bezwyrazistych postaci „bestii w mundurach” i równie jednakowych biednych, smutnych „uchodźców”).

Następnie pani reżyser chyba uznała, że scen szkalujących straż graniczną jest za mało (chociaż wszystkie takie są), więc dostajemy krótką i nieistotną dla fabuły scenkę, gdy dwóch pograniczników nocą patroluje pas graniczny. Jeden (sprawiający wrażenie wymagającego pilnej pomocy psychiatrycznej) w najlepsze popija alkohol na służbie, drugi też już był bliski napicia się, ale nagle natykają się na zwłoki kobiety. Postanawiają przerzucić je przez płot, na białoruską stronę granicy.

[Z każdą sceną jestem coraz bardziej zdegustowany i znużony, rozważam nawet wyjście z kina, co w międzyczasie zrobiła jakaś 1/3 z 15 osób na sali, dlatego końcówkę oglądałem już „jednym okiem”. Abstrahując już od upolitycznienia „Zielonej Granicy”- scenariusz przypomina schemat, zastosowany w filmie „Od zmierzchu do świtu”, gdzie w pierwszej połowie zawiązywała się jakaś fabuła, ale w drugiej połowie wszystko poszło w diabły i rozlazło się, film stał się groteskowy i absurd gonił absurd, z różnicą, że u Tarantino zrobione było to specjalnie, a u Holland mimowolnie]

Wracamy do „aktywu aktywistycznego”, który właśnie przebazował się do domu Ostaszewskiej. Dostają oni informację, że niedaleko w lesie koczuje zagubiona grupa „uchodźców”. Nasi „herosi” zabierają więc stertę ubrań, żywności, leków, koców i śpiworów (nie wiadomo, skąd je biorą w takich ilościach i kto ich zaopatruje, bo ich cała praca przedstawiona jest w filmie jako hurtowych „rozdawaczy” artykułów spożywczych, medycznych i sprzętu survivalowego). Niestety, grupa imigrantów zabłąkała się na teren stanu wyjątkowego, na który nie mogą wchodzić (a tym bardziej wjeżdżać samochodem) cywile. „Aktywiści” zostawiają więc samochód w lesie i po kryjomu, piechotą idą na miejsce. Tam znajdują tylko jednego imigranta, Ahmeda, który jest ranny i nie może chodzić. Reszta imigrantów go porzuciła i poszła do kuriera, który na nich czekał na pobliskiej drodze. Po opatrzeniu delikwenta dochodzi do pierwszego zgrzytu wewnętrznego- Ostaszewska i „wojująca” siostra chcą go zabrać, a lekarz i „rozsądna” siostra chcą go zostawić na noc i przyjść rano (nikt nie może tam legalnie przebywać). Po kłótni decydują się wszyscy wrócić do bazy, ale tam Ostaszewska stwierdza, że wraca do Ahmeda, w dodatku samochodem wewnątrz strefy wyjątkowej. Po dotarciu na miejsce okazuje się, że Ahmeda już tam nie ma, zostaje po nim jedynie jego rozdarty na pół paszport (’facepalm’ nr39, tym razem straż graniczna jako mistrzowie zacierania śladów zbrodni). Na domiar złego, świeżo upieczona „aktywistka” zostaje znaleziona przez „bestie w mundurach” i aresztowana za przebywanie na terenie niedozwolonej strefy (tak przy okazji- pamiętam gdy rząd PiS zakładał tę strefę przygraniczną ze stanem wyjątkowym, to opozycja totalna krzyczała w TVNach, że robione jest tylko po to, żeby przełożyć albo całkiem odwołać wybory parlamentarne 🙂 ). Na komisariacie obserwujemy, jak Ostaszewska poddana jest upokarzającej kontroli osobistej, ale skrajnie niemiła policjantka nagle zmienia się o 180 stopni, okazując się cichą sympatyczką „Grupy Granica” i obiecuje wezwać tam prawnika (wychodzi więc na to, że na siłę wkomponowano na ekran gołe cyce i dupę Ostaszewskiej jako wartość dodaną, bo policjantka która kazała jej się rozebrać tak naprawdę od początku była po jej stronie). Mecenas 'Grupy Granica’ pojawia się nazajutrz rano i wyciąga Ostaszewską na wolność. Razem jadą po jej samochód, zostawiony w lesie, ale na miejscu okazuje się, że jest on zdemolowany przez nieznanych sprawców (ciekawe kto to zrobił, bo chyba nie żubry, a może to straż graniczna przekroczyła uprawnienia po raz setny?).

Po powrocie do domu (czyli dryfującej na bagnach antyfaszystowskiej bazy taktycznej) okazuje się, że aktyw podzielił się na dwie frakcje. Lekarz i „rozsądna” siostra wyprowadzili się do poprzedniej bazy, bo mieli dość samowolki i naginania prawa przez Ostaszewską. Została „szalona” siostra, która w zwolnione miejsca zaprosiła do ekipy parę niezbyt inteligentnych małolatów-anarchistów, których drugie imię to „przypał”. Jak powszechnie wiadomo- do roboty delikatnej i nielegalnej najlepiej zaprosić ludzi, którzy zachowują się jak słoń w składzie porcelany. Problem w tym, że nie mają już samochodu, bo ten od Ostaszewskiej jest w naprawie. Pani Maja postanawia więc… pożyczyć auto od znajomej KODziary, granej przez Agatę Kuleszę. Ta, przyjechawszy nowoczesnym SUVem prezentuję postawę taką, jaką w realnym życiu ma 99.99% lewaków. Mówi, że wspiera imigrantów, całe życie głosowała na Platformę i gdy trzeba było, to stała ze świeczką pod sądami, ale udostępnienie własnego samochodu, aby przewozić nim „uchodźców” nie leży w sferze jej zainteresowań. Odmawia i odjeżdża. Czyli inaczej mówiąc, jest za sprowadzaniem imigrantów, ale niech się tym zajmie znienawidzony i nieudaczny rząd, a ode mnie jak najdalej z nimi, a fuj. El clasico i der klassiker. Ostaszewska jest mocno zdziwiona, że Kulesza odrzuciła tę jakże lukratywną propozycję. Aktywiści niewiadomym sposobem załatwiają więc jakieś inne auto, którym przy pierwszej okazji ścigają się z polską mundurówką, bijąc rekordy prędkości na leśnych drogach pożarowych. Gdy zatrzymuje ich policja, wszyscy „aktywiści” głośno odmawiają modlitwę „ojcze nasz”, aby uwiarygodnić się jako ksenofobiczno-faszystowscy Polacy, mundurowi oczywiście nabierają się na ten trik i puszczają ich wolno.

Końcówka filmu to już ogólnie pomieszanie z poplątaniem i nie wiadomo, o co tam chodzi. Fabuła rozłazi się, zamiast zagęszczać. Ostaszewska nocuje sama w lesie, nie wiadomo, na co czekając. Potem mamy nielogiczność fabularną nr34689: Syryjczycy w okrojonym składzie (bez syna, który utopił się w bagnie i dziadka, który z niewiadomych przyczyn odmówił wejścia na samochód, zostając na Białorusi i tam prawdopodobnie ginąc) siedzą sobie w najlepsze w centrum miasteczka na Podlasiu, gdzie kompletnie nikt się nimi nie interesuje. Dotychczas nawet w środku lasu straż wszystkich łapała, Afgankę wywleczono ze szpitala przy milionie świadków, a pierwszy napotkany rolnik od razu dzwonił po służby. Teraz jednak Syryjczycy siedzą sobie w biały dzień pod sklepem na czymś w rodzaju Rynku i są niewidzialni dla krwiożerczych Polaków. W kolejnej scenie nagle wychodzą z lasu, prosto do busa przemytnika (czeskiego lub litewskiego) i chyba odjeżdżają do Szwecji, aczkolwiek nie wiadomo czy tam docierają. Wprawdzie po chwili mają kontrolę straży granicznej i pogranicznik ich widzi schowanych w aucie za jakimiś pudłami, ale mimo to puszcza dalej (to chyba był ten sam, który wcześniej był „bestią” i przerzucał zwłoki przez płot, więc tym bardziej nie wiadomo, czemu tak postąpił). Ogólnie doszukiwanie się w tym filmie jakiejkolwiek logiki jest zadaniem z góry skazanym na porażkę.

Ostaszewska w międzyczasie znajduje trzech ciemnoskórych, francuskojęzycznych nastolatków, z którymi nie wie, co ma zrobić. Skoro KODziara Kulesza nawet nie chciała pożyczyć fury, to tym bardziej trudno będzie znaleźć kogoś, komu tę trójkę dokwateruje. Trzeba więc było wyprowadzić najcięższe działa i użyć karty z napisem Joker. Chodzi oczywiście o oszalałego z nienawiści do PiS pana Bogdana, granego przez Macieja Stuhra. Ostaszewska składa mu propozycję: „Następna sesja terapeutyczna będzie za darmo, ale weź do siebie trzech imigrantów„. To mniej więcej tak, jakbym poszedł do piekarni po bułki, a pani zza lady powiedziała: „Masz pan te bułki za darmo, ale proszę mi pomalować ściany oraz zapłacić faktury za prąd i czynsz„. Ogólnie, postać Ostaszewskiej zasługuje na miano „przyjaciółki roku”. Każdy ma pewnie paru takich znajomych, którzy jak dzwonią to już przed odebraniem telefonu wiadomo, że będą chcieli setnej z kolei przysługi, albo (w najlepszym przypadku) zawracać głowę. Ostaszewska jest pod tym względem dużo bardziej rozwinięta- ona jak dzwoni, to albo chce pożyczyć samochód, aby szmuglować nim nielegalnych imigrantów, albo też przysłać takowych celem ugoszczenia na czas nieokreślony.

Bogdan (Stuhr) z niewiadomych przyczyn (być może z powodu swojego obłąkania, albo może kocha się w swej terapeutce, bo chyba nikt nie pomyślał, że prawdziwy Stuhr jest mniej szlachetny od postaci, którą gra) zgadza się na przysłanie mu do domu trzech pigmentalnie uposażonych małolatów. Okazuje się, że jego dzieci biegle mówią po francusku, więc nawiązują dobry kontakt z przybyszami. Do końca filmu już tylko kilka minut, a za nami 2,5 godziny braku logiki, propagandy i idiotycznych zachowań bohaterów. Szanse na to, że film zdegustuje nas jeszcze bardziej są niewielkie. Tymczasem Agnieszka Holland mówi: „potrzymaj mi piwo” i serwuje scenę… rapową, która chyba ma być puentą, przesłaniem i zwieńczeniem całego filmu (pomimo tego, że wszyscy jej bohaterowie pojawiają się po raz pierwszy na ekranie dopiero na samym końcu filmu i widz nie ma z nimi żadnej emocjonalnej więzi). Trójka „uchodźców” rapuje, a dzieci Stuhra „przypadkiem” również znają ten kawałek na pamięć, więc wszyscy łapią rapową zajawkę i integrują się, rapując wspólnie po francusku! GE-NIAL-NE! Kajne grencen! Jesteśmy tacy sami! Make love, not war! To chyba z założenia miała być scena, w której widzowi „puszczą emocje” i zacznie ryczeć, ale w moim przypadku wywołała ona uczucie mega-żenady, połączonej ze śmiechem. Gdy postkomunistyczna dziadersówa bierze się za robienie sceny młodzieżowo-rapowej, to efekt końcowy nie mógł być dobry. Zabrakło też kogoś, kto zawczasu powiedziałby: „ej, Aga, ta scena wyszła chujowo, może lepiej ją zmieńmy albo usuńmy„, widocznie nikt nie miał odwagi zwrócić uwagi reżyserce ze względu na jej niekwestionowany autorytet.

Do końca filmu 2 minuty. Tu już chyba nic niespodziewanego się nie wydarzy. Pani Holland powtórnie mówi „potrzymaj mi piwo”. Na koniec dostajemy najbardziej nielogiczną (z punktu widzenia wszystkich poprzednich) scenę, która niejako podważa tezy o Polakach, zawarte wcześniej. Przenosimy się o pół roku naprzód, na granicę polsko-ukraińską, gdzie tłum uchodźców (bez cudzysłowu) chce uciec do Polski przed rosyjską agresją. Rzecz o dziwo dzieje się na przejściu granicznym. Niezorientowany widz zapyta, dlaczego nie w lesie? To Polska posiada w ogóle coś takiego, jak przejścia graniczne? Widocznie tylko na granicy z Ukrainą takie są, a z Białorusią nie ma ani jednego. Uśmiechnięci i pełni empatii pogranicznicy pomagają uchodźcom, wspierają ich, przenoszą dzieci. Skąd taka metamorfoza u tych bestii? Przecież to dopiero byli pijaki i mordercy. Nic nie rozumiem. Po polskiej stronie granicy z niewiadomych przyczyn zamiast termosu z trucizną i gryzącego psa czekają na nich bezpłatne autobusy i wolontariusze. Ta ostatnia scena niejako neguje wszystko co, to zobaczyliśmy w tym filmie. Okazuje się, że Polacy i straż graniczna to ludzie pomocni i bezinteresowni. Po jaką cholerę Agnieszka Holland dała na koniec coś takiego? Jedyne logiczne wytłumaczenie jest takie, że ta scena jest doczepiona tylko na rynek polski, a w wersjach zagranicznych po prostu jej nie będzie (gdyby ktoś oglądał to „dzieło” poza Polską- niech koniecznie napisze w komentarzu, czy ta scena była w filmie, czy też skończył się on na „integracji rapowej”). Holland na pewno przeczuwała, że Polakom w większości się ten film raczej nie spodoba (co też się stało), więc doczepiła na koniec swego rodzaju listek figowy i wentyl bezpieczeństwa w postaci pomagania uchodźcom z Ukrainy, aby trochę zmniejszyć ciśnienie (tym bardziej, że za pół miesiąca od premiery ważne wybory parlamentarne). Ja zostałem na koniec miło zaskoczony tym filmem, bo takiej sceny bym się po pani Agnieszce nie spodziewał. W napisach końcowych mamy jeszcze kolejny akcent humorystyczny, czyli „specjalne podziękowania” dla córki pani Holland, Kasi Adamik (która odziedziczyła po matce zarówno talent reżyserski, jak i urodę).

---

Wnioski końcowe

Film jest czarno biały, przez co ogląda go się kiepsko. Dzisiaj już rzadko ktokolwiek decyduje się na takie coś, poza nielicznymi wyjątkami typu „Sin City”, gdzie były innowacyjne dodatki pojedynczych kolorów. Wiadomo, film ma „mroczny” charakter i dzieje się w „mrocznym” społeczeństwie, więc brak kolorów i kiepskie oświetlenie miały to wyolbrzymić, ale według mnie efekt końcowy jest zły, trudno się to ogląda z powodów optycznych.

Gra aktorska w tym filmie jest raczej słaba. Na plus można wyróżnić dwie postacie- Afgankę oraz jedną „aktywistkę” (tą „szaloną” siostrę) oraz krótki monolog opętanego nienawiścią do PiS Bogdana-Stuhra. Reszta w najlepszym przypadku średnio, a na ogół źle. Gra jest drewniana, niewyrazista. „Czarne charaktery” (pogranicznicy) są nijakie i ciężko ich nawet odróżnić od siebie. Dobrze zagrany czarny charakter jest w stanie wyciągnąć w górę każdy kiepski film, ale pani Holland widocznie poskąpiła pieniędzy na angaż takowego, przez co pogranicznicy tworzą kiepskiej jakości, podobną do siebie głupkowatą i zabójczą masę, coś jak zombiaki z filmów o zombi, przed którymi po prostu trzeba się ukrywać. Trudno nawet powiedzieć, kto gra w tym filmie główną rolę. Na ogół w filmach mamy minimum jedną postać, która występuje na ekranie od początku do końca i wokół niej buduje się fabuła. Tutaj tego nie ma. Gdyby trzeba było na siłę wybrać główną postać „Zielonej Granicy”, to byłaby to Ostaszewska, ale ona pojawia się po raz pierwszy dopiero po niecałej godzinie, w środku filmu też często jej nie ma, a dwie końcowe sceny (rap i Ukraina) również są bez jej udziału (Holland mogłaby ją uśmiercić rękami „bestii”, ale widocznie stwierdziła, że to byłoby zbyt mocne i ludzie by się zorientowali, że to nie jest film dokumentalny). Widz nie przywiązuje się do postaci, nie prowadzi z nimi interakcji. Może tej Afgance niektórzy kibicowali, ale ona znika w połowie filmu i nie wiadomo, co z nią się stało, ewentualnie skrajna lewica może kibicować Ostaszewskiej. Pani Maja zagrała tę samą rolę, co we wszystkich innych filmach (tzw. szkoła aktorsko-mimiczna Krystyny Jandy), czyli na przemian (albo najczęściej naraz) 4 rzeczy: 1)smutek, 2)płacz, 3)krzyk, 4)wkurw. Nie wiadomo, jakie są dalsze losy osób, które nie zginęły. Nie wiemy co się stało z Afganka, nie wiemy, czy Syryjczycy dotarli do Szwecji, nie wiemy co się stało z Ostaszewską i resztą „aktywistów”, nie wiemy też co stało się z szalonym Bogdanem i goszczącymi u niego raperami. Nikt nic nie wie, czeski film.

O scenariuszu i reżyserii już pisałem wyżej w dopiskach do opisu fabuły filmu. Film jest nudny, rozlazły, niespójny, niezmierzający do kulminacji, zdecydowanie za długi, ma wiele niepotrzebnych, niewnoszących nic ciekawego scen. Zachowania (niewyrazistych) bohaterów często są niezrozumiałe i bezsensowne, nierzadko też autodestrukcyjne. Efektów 'widowiskowych’ praktycznie zero (chyba dlatego na siłę dali gołą Ostaszewską), scenografia też minimalistyczna, muzyki mało i nienajlepsza, pewnie cała kasa poszła na pensje aktorów i twórców. Scena kulminacyjna (rapowanie przez jakichś randomów, których poznaliśmy 3 minuty wcześniej) to creme de la creme w kategorii żenady. Tanie chwyty, nastawione na zmuszenie widza do wstydu i poczucia winy na mnie osobiście zadziałały odwrotnie, niż założyli twórcy i chciałbym z tego miejsca serdecznie podziękować straży granicznej za dzielną obronę polskich granic.

---

Po premierze

Filmweb odblokował oceny. Tam stało się coś dziwnego, bo jeszcze wczoraj (niedziela) film miał 2.2 gwiazdki, a teraz już ma 2.9 (doszło mnóstwo głosów 10/10), więc ocena będzie rosła i gdy sprawa przycichnie- dojdzie pewnie do 4-5. Ja sam, gdybym miał oceniać tylko wartości techniczno-estetyczno-logiczne dałbym może naciągane 2.5, ale biorąc pod uwagę upolitycznienie, propagandę i kiepskiej jakości chwyty socjotechniczne- nie pozostaje mi nic innego, jak wystawić mocną jedynkę. Zawodowi „krytycy”, zaprzyjaźnieni ze środowiskiem Agnieszki Holland oczywiście rozpływają się w zachwytach pokazując jak na tacy, że zatańczą, jak im zagrają. Środowisko celebrycko-rozrywkowe w Polsce (jak i na całym „zachodnim” świecie) ma dziś bardzo niską reputację i jest obiektem pogardy wśród „zwykłych” ludzi, a gloryfikowanie kiepskiego i podłego filmu na pewno tej reputacji nie poprawi.

Film nastawiony jest głównie na lewaków, ojkofobów i feministki, ale czy warto było robić to dla stosunkowo skromnej liczebnie grupy na 3 tygodnie przed wyborami? Moim zdaniem- nie. Pani Holland zrobiła przysługę wyborczą PiSowi oraz Konfederacji, którzy skorzystali z prezentu i ostro skrytykowali ten film (Giertych pewnie będzie po wyborach mówił, że film naprawdę zrobili Kaczyński z Jędraszewskim, tak jak wiosną u Lisa mówił o filmie TVNu o papieżu). W dodatku równolegle w mediach trwa „afera wizowa” (o której jutro, bądź pojutrze pojawi się tu osobny tekst), przez którą PiS jest w imigracyjnej defensywie, a Agnieszka Holland znienacka podaje im pomocną rękę (szkoda, że w filmie nie pokazano zaangażowania „opozycji totalnej” w sytuację na granicy, bo wtedy niedźwiedzia przysługa reżyserki dla „opozycji totalnej” byłaby jeszcze większa).

„Dzieło” jest obecnie pod mocnym ostrzałem prawicy i środowisk patriotycznych, czego można było się spodziewać już dawno, kręcąc przerysowany i zmyślony film o bestialstwie straży granicznej, całkowicie pomijając najistotniejsze tematy (np. rolę przemytników i Łukaszenki, wkurwionych Niemców, do których docierają ci „uchodźcy” i tego, że są to prawie sami młodzi i silni mężczyźni, z dużymi tendencjami do popełniania przestępstw i wyciągania łap po socjal i małymi tendencjami do integracji, którzy jak ognia unikają podpisania papierów wizowych na terenie Polski).

Retoryka Agnieszki Holland oraz zaprzyjaźnionych z nią środowisk celebrycko-medialnych jest następująca. Najpierw krytykują całe polskie 'zaściankowe’ społeczeństwo i oskarżają je o bestialstwo oraz znieczulicę (tak, jakby to był film oparty na faktach). Przykładowo, Agnieszka Holland w Onecie powiedziała: „Na szczęście ludzie będą mieli okazję zobaczyć film i wyrobią sobie własne zdanie. Tam są bolesne sceny, ale rzeczywistość jest bolesna„. Gdy druga strona słusznie się oburza bezpodstawnymi oskarżeniami, autorzy włączają „tryb męczennika”, jeszcze bardziej dociskając swój przekaz: „nie dość, że Polacy to bestie bez serca, to jeszcze gdy ktoś w końcu o tym głośno powie- jest cenzurowany i mieszany z błotem”. Agnieszka Holland płakała w jednym z wywiadów, że ze strony prawicy właśnie spotyka ją nagonka gorsza, niż za Stalina (cóż za niewdzięczność wycierać sobie gębę Stalinem akurat przez panią, której rodzina wiele mu zawdzięcza). Mówiła też, że: „Ten film stał się narodową terapią„. Druga strona powie na to, że rzeczy przedstawione w filmie są nieprawdziwe, więc wyciąganie na ich podstawie wniosków dotyczących całego społeczeństwa to dziecinada. Autorzy filmu wtedy mówią po cichu ze spuszczoną głową, że przecież film jest fikcyjny. I to właśnie trzeba mówić głośno. JEST TO FILM FIKCYJNY. Zdarzenia w nim pokazane nigdy nie miały miejsca. Dlatego nie należy wchodzić z sympatykami filmu w żadne debaty i słuchać o moralizatorstwie, tylko od razu mówić, że jest to fikcyjna historyjka, która została zmyślona tylko po to, aby oczernić Polaków. To tak, jakby Żydzi mieli mieć wyrzuty sumienia po obejrzeniu „Bękartów Wojny”.

Portale lewackie i antyPiSowskie oczywiście rozpływają się w zachwytach nad tym „dziełem”, nie ma sensu nawet przytaczać cytatów, bo wszędzie jest to samo. Podobnie wysokie recenzje film otrzymuje w Rosji i na Białorusi, co również jest oczywiste. Niestety, jest kilka miejsc, które wcześniej nie posądziłbym o laudacje. Np. 'katolicki’ portal „Deon” opublikował szereg laurek typu: „„Zielona granica” zaprasza do rachunku sumienia”. Nie rozumiem, dlaczego miałbym robić rachunek sumienia po fikcyjnym filmie? Na tym samym portalu laurkę dla „Zielonej granicy” wystawił Tomasz Terlikowski, który chyba już oficjalnie przeszedł na stronę KODziarzy i został drugim Lemańskim.

Agnieszka Holland prawdopodobnie celowała wyżej, niż rynek krajowy i chciała zrobić hit międzynarodowy. Czy „Zielona Granica” takim będzie? Na pewno nie, bo film jest po prostu nudny i kiepski. Oczywiście niewykluczone są kolejne nagrody (może nawet Oskar), ale zagraniczne sale kinowe na pewno nie będą pękały w szwach (to samo zresztą było z „Idą”- szereg cennych nagród środowiska filmowego oraz frekwencyjna i finansowa klapa). Pani Agnieszka Holland mogłaby nakręcić też drugą część, tym razem z granicy Izraela z Palestyną. Tam już nie musiałaby zmyślać i stosować fikcji, aby pokazać brutalizację pograniczników, bo prawdziwe i udokumentowane przypadki mrożą krew w żyłach. Z oczywistych względów taki film nigdy nie powstanie.

Można jeszcze przypomnieć flagowy, publicystyczny program TVP za czasów rządów Platformy, czyli „Tomasz Lis na żywo” (można niektóre odcinki znaleźć w internecie). Składał się on z 2 części: pierwsza to typowa „nadupczanka” (gdzie kilku gości z różnych partii przekrzykiwało się nawzajem, oczywiście w najgorszej sytuacji był ktoś z PiS, a ludzi z Konfederacji przez 8 lat emisji programu zaproszono… raz), a druga część programu Lisa była spokojna i „mentorska”. Do drugiej części na zmianę zapraszani byli Adam Michnik i Agnieszka Holland, gdzie prowadzący Lis siedział jak wzorowy uczeń na lekcji i nie śmiał przerywać, ani tym bardziej kwestionować moralizatorskich monologów swojego żydowskiego gościa, występującego w roli wyroczni absolutnej. Mam wrażenie, że pani Agnieszka Holland bardzo tęskni do tamtych czasów i dlatego zabiega o to, aby telewizja publiczna znów była „wolna” i „niezależna”.

Są pewne pozytywne skutki uboczne „Zielonej Granicy” (poza nieplanowanym ciosem w lewicę i PO w przededniu wyborów oraz obnażeniem się pewnych środowisk). Jeżeli jakiś przyszły imigrant z Afryki lub Azji na poważnie rozważa przeprowadzkę na teren Unii Europejskiej trasą przez Białoruś i Polskę, to z pewnością wcześniej z powodów taktyczno-rozpoznawczych obejrzy sobie ten film. Po seansie nielegalne przejście przez granicę polsko-białoruską na pewno będzie ostatnią rzeczą, którą będzie chciał w życiu zrobić 🙂 I tym optymistycznym akcentem kończę ten wpis. Wkrótce kolejny, również o tematyce okołoimigranckiej.

RacimiR, 25.09.2023

Zobacz też inne teksty okołofilmowe:

• Wesele Smarzowskiego
• Skutki antypapieskich „arcydzieł śledczych”
• Kler
• Film: „Tylko nie mów nikomu”
• Film „Twarz” – kolejny paszkwil na Polaków
• Rasistowski film „Czarna Pantera”
• Polski Instytut „Sztuki” Filmowej
• Filmowy rasizm
• „Wołyń” Smarzowskiego
• Skandalizujący spektakl „Klątwa Żyda”